سفر برای زندگی

گزارشی از سفر زاپاتیست‌ها به اروپا

  

زاپاتیست‌ها در حال اجرای پروژۀ انترناسیونالیستی بی‌نظیری اند. حوالی اکتبر 2020 بود که اعلام کردند مرزهای مکزیک را برای نخستین بار ترک می‌کنند تا برای ایجاد پیوند‌های عملی و همبستگی میان مبارزات مختلف جهان به 5 قارۀ جهان سفر کنند^[1]. در ژانویه ی 2021، با انتشار "اعلامه‌ای برای حیات" خطاب به "مردم جهان" نوشتند که به رغم بازشناسی خیل عظیمی از تفاوت‌ها، تفرقه‌ها، و مناسبات قدرت جهانی، همگی‌ از یک امر واحد رنج می‌بریم: حکمرانی جهانی سرمایه. بنابراین هدف از این سفر‌ها چیزی نیست "سخن‌گفتن از تاریخ‌ها و رنج‌های مشترک‌مان، خشم‌های‌مان، شکست‌ها و پیروزی‌های‌مان"^[2]. به زعم زاپاتیست‌ها، با تعمیق بحران اقلیم و دیگر بحران‌های جهانی سرمایه‌داری، بیش از پیش نیاز داریم تا مبارزات گوناگون را در سرتاسر کرۀ خاکی با یکدیگر پیوند زنیم و تجارب و ایده‌های خود را با یکدیگر به اشتراک گذاریم. زاپاتیست‌ها در این سفرها هم بناست از تجربۀ خاص مردم بومی مکزیک و آمریکای لاتین علیه نولیبرالیسم و جهانی‌سازی سخن گویند و هم از تجارب رفقای‌شان در اروپا و مبارزات جاری در این قارۀ سبز درس بیاموزند. آنها نام سفر‌های خود را "سفر برای زندگی" نامیده اند چراکه نزاع علیه سرمایه‌داری  بدل شده است به نزاعی برای بقا؛ نزاع علیه سرمایه معنایی ندارد جز حفظ خود زندگی اجتماعی و نفس حیات طبیعی^[3].

نمایندگان زنان، تراجنس‌، و مردان زاپاتیست سفر خود را با کشتی کوچکی حدوداً 6 ماه پیش به‌سوی اروپا آغاز کردند. آنها نام این سفر را "تسخیر معکوس" (reverse conquest) نامیده اند، اشاره‌ای به به‌اصطلاح "کشف" یا درواقع همان فتح آمریکا در 1492 و قتل عام بومیانی که به گفتۀ مارکس تاریخ جهانی را برای همیشه تغییر داد و هیولایی چون سرمایه‌‌داری را بوجود آورد. زاپاتیست‌ها درست همان مسیری را ازخلال اقیانوس اطلس و با کشتی طی می‌کنند که استعمارگران سفید اسپانیایی و پرتغالی 500 سال پیش برای استعمار مکزیک طی کردند^[4]. به گفتۀ یکی از رهبران زاپاتیست‌ها، تفاوت در این است که در عوض تخریب زندگی، آنها بناست بذر‌های حیات را در سرتاسر اروپا بکارند؛ در عوض ویروس آبله که در آن زمان کشنده و استعمارگران از اروپا به آمریکا آوردند، زاپاتیست‌ها بناست ویروس انقلاب و طغیان را با خود بیاورند. در کاپیتال بود که مارکس نوشت تاریخ پیدایش سرمایه‌داری با "حروفی از خون و آتش" نوشته‌اند چراکه در این فرایند تاریخی "بی‌گناهان به مسلخ سپرده شدند". از این جهت نباید فراموش کرد که طی 100 سال نخست فتح آمریکا استعمارگران سفید با نسل‌کشی، کار اجباری، و ویروس آبله جمعیت 60 میلیونی قارۀ آمریکا را به 5 میلیون رساندند و بدین ترتیب 90 درصد کل بومیان را قتل عام کردند^[5].

زاپاتیست‌ها طی 6 ماه گذشته تا کنون بیش از صد و اندی جلسه در شهرهای مختلف با فعالین اجتماعی، میلیتانت‌ها، کلکتیو‌ها و سازمان‌های مستقل برگزار کرده اند که بر مسائل سیاسی مختلفی چون زنان، تراجنس‌ها، اکولوژی مسکن، مهاجرت، راسیسم، امپریالیسم، و غیره متمرکز اند. تأکید زاپاتیست بر ایجاد رابطه و فهم تفاوت‌های میان اشکال مختلف مبارزه و سازماندهی علیه ستم‌های طبقاتی، نژادی، جنسیتی و غیره است که همگی بخش لاینفک و ساختاری تولید و بازتولید سرمایه اند. در حال حاضر در بریتانیا، سه گروه مختلف از زاپاتیست‌ها در نقاط مختلف، ازجمله ولز، ایرلند و اسکاتلند، در حال برگزاری جلسات متعدد اند. در لندن به‌طور خاص، جلسۀ زاپاتیست‌ها متأسفانه پشت درهای بسته همراه با فعالین سیاسی انجام می‌شود. تصاویر بالا از جلسۀ دیروز لندن است که بیشتر حالت کارناوالی داشت و به جمع‌کردن اعانه برای زاپاتیست معطوف بود. در این جلسه، که توسط کلکتیو "شبکۀ همبستگی زاپاتیست‌ها" و " همبستگی مکزیک-لندن" ترتیب داده شده بود، فیلمی کوتاه دربارۀ مبارزات بومیان مکزیک علیه  مگاپروژۀ "قطار مایان" گذشت، پروژه‌ای که بناست با سرمایه‌های شرکت‌های چندملیتی، سلب مالکیت بومیان از زمین‌های شان و همینطور تخریب تمام‌عیار محیط زیست، 1500 کلیومتر راه آهن در جنوب شرقی مکزیک بکشد. بعد از نمایش فیلم بحث‌های حول نولیبرالیسم و زاپاتیست‌ها و خصلت جهانی سرمایه درگرفت.

 

---

^[1] نگاه کنید به https://enlacezapatista.ezln.org.mx/2021/01/01/part-one-a-declaration-for-life/

^[2] نقل قول از مقالۀ زیر:

https://roarmag.org/essays/zapatista-mexico-europe-trip/

^[3] متن کامل اعلامیۀ سفر برای زندگی توسط "پیکار و اندیشه" به فارسی ترجمه شده است:

https://up.20script.ir/files/0ae4-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C.pdf?fbclid=IwAR1dwJ5mbUI43Swo6PBHbXFCmiC5vKn1r24Wke1Auk-Y7RlnUuSRFjAfsOc

^[4] برای این موضوع نگاه کنید به این مقاله از گاردین:

https://www.theguardian.com/world/2021/may/04/zapatistas-set-sail-for-spain-on-mission-of-solidarity-and-rebellion

^[5] نسل‌کشی بومیان نه فقط استعمارگران واداشت تا برای کمبود جبران نیروی کار آفریقا را به بردگی کشد و آنها را از انجا به قارۀ آمریکا آورند بلکه همچنین به‌لحاظ اکولوژیک در کرۀ زمین اتفاقی افتاد که اکنون با نام "عصر یخبندان کوچک" می‌شناسند. دمای کرۀ زمین به شدت افتاد کرد به دلیل اینکه بعد از نسل کشی انبوهی از زمین‌های بومیان توسط درختان و علف‌های خودرو پوشیده شد و این به سهم خود نیازمند مصرف انبوهی از دی‌اکسید کربن از جو زمین بود. برای این موضوع نگاه کنید به این مقاله:

https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-47063973