جهنم همین نزدیکی هاست

درباره تغییرات شتابان اقلیمی و تخریب محیط زیست

11 تیر ـ بحران در تالاب هور العظیم وخیم‌تر از هر زمان دیگر است. مرگ ماهی‌ها و گاومیش‌ها معیشت مردم منطقه را به خطر ‌انداخته است.

10  تیر ـ با مرگ خلیج گرگان این پهنه آبی به کانون ریزگرد و منشاء خیزش گرد و خاک تبدیل می‌شود. پایان حیات این زیستگاه تا دو سال آینده محتمل است.

9 تیر - بارش‌اندک باران بسیاری از روستاهای بلوچستان را با بحران آب روبرو کرده است. مردم تشنه‌اند. چاه‌ها و قنات‌ها خشک شده‌اند و سدهای بلا مصرف به تشتک‌های تبخیر آب تبدیل شده‌اند . بیش از 93% مساحت شهرستان سراوان دچار درجات مختلف خشکسالی است. مردم برخی روستاها آب مورد نیاز خود را از فاصله شش کیلومتری پای پیاده بر دوش حمل می‌کنند. خشکسالی در این استان به حدی رسیده که بسیاری از مردم روستاها به شهرهای مجاور یا استان‌های دیگر کوچ می‌کنند.

اول تیر - عشایر به دلیل خشکسالی یک میلیون و 600 هزار تن کسری علوفه دارند.

از اوایل امسال تا اول تیر، جنگل‌های زاگرس 119 بار دچار آتش سوزی شده که تنها در سه مورد، دست کم 125 هکتار از جنگل‌های مریوان طعمه حریق شده است. این تنها یک بخش از نابودی ادامه دار اکوسیستم این مناطق است. 

هم زمان، رئیس سازمان محیط زیست خوزستان خشک شدن تالاب هورالعظیم را مساله‌ای طبیعی اعلام می‌کند! از آن طرف، مجلس اسلامی در حال تصویب طرحی است که به بهانه «مانع زدایی از تولید کشاورزی» برداشت از آب سفره‌های زیرزمینی را شتاب می‌بخشد، و در راستای «رفع موانع تولید در شهرک‌های صنعتی» استعلام از سازمان محیط زیست برای استقرار شهرک‌ها لغو می‌شود.... 

اخبار آخرالزمانی مربوط به نابودی محیط زیست تمامی ندارد. ترکیبی از گرمایش و جنایت پیشگی حکام جمهوری اسلامی، کم کم ایران را به معنی واقعی کلمه غیر قابل زندگی می‌کند. در این حرکت شتابان به سوی نیستی می توانیم دلمان را به این خوش کنیم که تنها نیستیم. چرا که جلوتر از ما و پشت سر ما، مردمان دیگر نقاط دنیا نیز همین مسیر را می‌روند. 

روز سوم تیر، آژانس فرانس پرس (AFP) پیش نویس آخرین گزارش «هیئت مشترک دولت‌ها در امر تغییرات اقلیمی» معروف به IPCC را که به بیرون درز کرده، منتشر کرد. بنا به این گزارش که نسخه نهایی (و علنی)‌اش قرار است در اواسط زمستان امسال منتشر شود، وضعیت بسیار وخیم‌تر و پرشتاب‌تر از آن است که قبلا پیش بینی می‌شد. روزنامه لیبراسیون چاپ پاریس 24 ژوئن (سوم تیر) لُب مطلب را از همین گزارش چنین نقل کرده است: «زندگی روی کره زمین می‌تواند تغییرات عظیم اقلیمی را پشت سر بگذارد، گونه‌های جدیدی بوجود بیاورد و اکوسیستم‌های نوینی خلق کند. انسان در این تغییرات جایی ندارد.» بنا به این گزارش «ریتم پائین آوردن نشت گازهای گلخانه‌ای هر چقدر هم باشد، تاثیرات نابود کننده گرمایش بر طبیعت و انسان شتاب یابنده است.» به نظر می‌رسد که زندگی روی کره زمین، دیگر آن زندگی که می‌شناسیم و عادت کرده ایم نخواهد بود و باید منتظر تغییرات جدی بود. صحبت یکی دو قرن بعد هم نیست. صحبت همین ده بیست سال آینده است. قبل از سال 2050. 

دانشمندان معتقدند حتی اگر افزایش دمای زمین به 2 درجه محدود شود، تا سال 2050 بیش از 80 میلیون نفر به کسانی که از سوء تغذیه رنج می‌برند اضافه می‌شود و 400 میلیون نفر دیگر هم به کسانی که همین امروز از کمبود آب در شهرها در عذابند. به احتمال زیاد تا ده سال آینده 130 میلیون نفر دیگر به جمعیت کسانی که در فقر مطلق به سر می‌برند ملحق خواهند شد. به این عده باید صدها میلیون نفری را افزود که بیش از پیش در معرض پدیده هایی نظیر گرمای مفرط و بالا آمدن سطح آب و غیره قرار می‌گیرند. 

اخیرا بی بی سی خبر از افزایش بیش از حد گرمای قطب شمال، امکان آب شدن کامل یخ‌ها در تابستان، و خطر فروپاشی کامل «جریان خلیج» (gulf stream) را داد. منظور جریان هوایی است که در تعدیل آب و هوای اروپا و آمریکا و بخش هایی از آفریقا نقش تعیین کننده دارد و از بین رفتنش به معنی طوفان‌های عظیم‌تر و زمستان‌های یخبندان در اروپا، بالا آمدن سریع‌تر سطح آب در ساحل شرقی آمریکا، و خشکسالی‌های بیشتر در منطقه ساحل در آفریقاست. 

روز 11 ژوئن (21 خرداد) یادداشتی تحت عنوان «هنوز تابستان نشده کوره‌های چهار گوشه دنیا روشن شده است» در مجلۀ محیط زیستی «گزارش زمین» (Reporterre) منتشر شد که در آن رویدادهای شدید آب و هوایی در چهار گوشه جهان مورد بررسی قرار گرفته بود. در این یادداشت چنین آمده بود: «از برزیل گرفته تا امارات عربی و ایران، از غرب ایالات متحده تا سیبری همه جا درجه حرارت بیش از حد بالاست و همه چیز را تهدید می‌کند: از کشاورزی گرفته تا تولید برق و البته سلامت مردم.» خرداد امسال، یعنی قبل از شروع فصل تابستان و اوج گرما، درجه حرارت در خاورمیانه به رکورد گرم ترین روزهای سال نزدیک شده است و تعدادی از شهرها، در امارات متحده، در کویت، در پاکستان و در غرب ایران، دمای بالاتر از 50 درجه را تجربه کرده‌اند. برخی کارشناسان معتقدند که در این مناطق امواج گرمای جهنمی متداول‌تر و طولانی‌تر می‌شود و به بهار و پائیز هم سرایت می‌کند. «در اوایل ماه مه امسال، بولتن انجمن هواشناسی آمریکا بر بالاترین رکورد حرارت انگشت گذاشت... دمای سطح زمین در کویر لوت در ایران و کویر سوندرا در مکزیک به 8/80 درجه سانتی گراد رسید، یعنی ده درجه بالاتر از دمایی که در سال 2005 ثبت شده بود.» 

«...در برزیل هم خشکسالی بیداد می‌کند. به گفته نهادهای دولتی 91 سال است که بارش در مناطق جنوب شرقی و غرب تا این ‌اندازه ‌اندک نبوده است. بخش هیدروالکتریک بیش از نیمی از تولید برق این کشور را تامین می‌کند و کارخانه‌های تولید برق در مناطقی که از خشکسالی رنج می‌برد متمرکز است. تولید برق در برزیل در مخاطره است. و این سوای آتش سوزی‌ها و خطراتی است که کشاورزی را تهدید می‌کند»

نتیجه‌ای که از پیش نویس گزارش سازمان ملل در زمینه محیط زیست می‌شود گرفت این است که تاثیرات گرمایش زمین می‌رود تا بر مسائلی مثل بیماری و قحطی و گرسنگی سایه بیندازد و نه فقط این معضلات را تشدید کند که موجودیت نوع بشر را مورد تهدید قرار دهد. وضعیت قرار نیست بهتر بشود. دانشمندان آینده نگر و کارشناسان دلسوز سال هاست هشدار می‌دهند و خواستار تغییر رویه دولت‌ها می‌شوند. ولی سکان این کشتی شکسته به دست کسانی است که گوششان به این حرف‌ها بدهکار نیست و طبیعت را صرفا کالایی برای سودآوری می‌بینند. مته‌های عظیم کف دریا را سوراخ می‌کند تا نفت و گاز بیرون بکشد، اره‌های برقی درخت‌های چند صد ساله جنگل هایی را که شُش‌های کره زمین نام گرفته، سرنگون می‌کند تا به جایش برای خودروها «سوخت ارگانیک» و برای گاوهای مک دونالد علوفه و برای کوکاکولا نیشکر بکارند، دشت‌ها تبدیل به جنگل هایی از فلز و شیشه و بتن می‌شوند. سرعت رشد بارآوری تولید در دوران سرمایه‌داری در طول تاریخ بشر بیسابقه است (این رشد بعد از جنگ دوم جهانی شتابی نجومی پیدا کرده است). این بارآوری بر بهره کشی بی وقفه از انسان‌ها و چپاول وحشیانه کره زمین استوار است. سودآوری سریع و نرخ‌های بیسابقه رشد به قیمت تخریب بیسابقه محیط زیست تامین می‌شود. در این معادله ساده، آینده بشریت و گونه‌های حیات اهمیت چندانی ندارد. پرسشی عاجلی که امروز در برابر ما قرار دارد این است که وضعیت بغرنج و پر مخاطره محیط زیست چه تاثیری بر مبارزات طبقاتی، سیاسی و اجتماعی خواهد گذاشت و چطور می توان آن را به بخش لاینفک این مبارزات تبدیل کرد.